Normal adet kanamaları 28+/-7 günde bir 4-7 gün süren kanamalar olarak tarif edilmektedir. Yani 21 günde bir adet görmek, 35 günde bir adet görmek ve bu ikisi arasındaki sıklıklar normal adet döngüsü olarak tanımlanmaktadır.
21 günden daha sık adet görmek…Polimenore(Sık adet)
35 günden daha seyrek adet görmek…Oligomenore(Seyrek adet)
Düzenli aralıklarla adet, adette fazla kanama…Menoraji
Düzensiz aralıklarla adet, ara kanama vs…Metroraji
Çok fazla ve düzensiz adet kanaması…Menometroraji
Düzenli adet, ara kanama…Intermenstrüel kanama
Anormal adet kanamalarının sebepleri:
- Organik sebepler:
- Gebelik komplikasyonları(Dış gebelik, düşük, trofoblastik hastalık, endomyometrit)
- Yapısal problemler(Myom, polip, infeksiyonlar, endometrial hiperplazi(rahim zarı kalınlaşması), adenomyozis, endometrial-servikal-ovaryen kanser)
- Sistemik hastalıklar(Kanama pıhtılaşma bozuklukları, tiroid hastalıkları, böbrek-karaciğer hastalıkları, obezite)
- İatrojenik sebepler
- RİA(spiral)
- Bazı İlaçlar
- Hormonal kontrasepsiyon/HRT(doğum kontrol ilaçları)
- Disfonksiyonel:
- Anovulatuar(yumurtalıklardan yumurta çatlamaması)
- Ovulatuar(yumurtalıklardan yumurta çatlaması ile)
Genç kızlarda en sık sebepler anovulatuar adet döngüleri(yumurtalıkların çalışmasında sorun olması) ve kanama pıhtılaşma bozuklukları, sonraki yaşlarda gebelik ve anovulatuar adet döngüleri ve menopoz yakınındaki dönemlerde ise yine anovulatuar adet döngüleri ve myomlardır. Menopozda ise muayene ve ultrasonografide herhangi bir patoloji gözlenmese dahi aksi ispatlanmadıkça kanser dışlanmalıdır. Menopozdaki kanamanın en sık sebebi endometrial atrofi(rahim zarı incelmesi-%60) olmasına rağmen yaklaşık %15 hiperplazi(rahim zarı kalınlaşması), %5-10 endometrial kanser de nedenler arasındadır. Bu ayırıcı tanılar arasında gerçek nedenin ne olduğunun anlaşılması, hekiminizin size önereceği cerrahi girişim ile olabilmektedir.
Alınan sonuçlara göre uygun tedavi hekiminiz tarafından seçilecektir.
Kullanılan ilaçlara bağlı kanama varsa ilaçlar uygun olan alternatifleri ile değiştirilmelidir. Spirale bağlı kanamalar uygun ilaçlarla tedavi edilmeye çalışılır, düzelme olmazsa değişim ya da başka bir doğum kontrol yöntemine geçiş önerilebilir.
Kanser durumunda ise tedavi cerrahidir. Neden bulunamıyorsa adet düzenini sağlayacak hormonal ilaçlar denenebilir.
ÖZET
21-35 günde bir ve 4-7 gün adet süresi normal olarak kabul edilmektedir, bu tarifin dışında adet döngüsü olan hastaların mutlaka bir kadın hastalıkları uzmanına danışması gerekmektedir.
Fazla, sık kanama ya da uzun süren adet kanaması tarif eden hastalardan detaylı öykü alınmalı, evli ise vajınal muayene ve ultrasonografi yapılmalı, bekar ise pelvik ultrasonografi yapılmalı; gerekiyorsa MRG gibi ileri görüntüleme yöntemlerine başvurulmalıdır. Laboratuar tetkiklerini takiben tespit edilen soruna uygun tedavi planlanmalıdır. Polip ya da myom, ya da rahim zarında kalınlaşma görülüyorsa uygun cerrahi tedavi planlanmalıdır. Hormonal sebepler, spiral gibi durumlarda ya da neden tespit edilemiyorsa(yani disfonksiyonel kanama söz konusu ise) ilaç ile tedavi düşünülebilir.
35 yaş üzeri hastalarda rutin muayene, ultrasonografi, kan tetkiki sonrası özellikle ailede risk faktörü varsa(kanser öyküsü vs) ya da kendinde risk faktörü varsa(hipertansiyon, diyabet, obesite, kanser öyküsü vs…) endometrial örnekleme(biyopsi) mutlaka yapılmalıdır. 40 yaş üzerinde olan hastalarda risk faktörüne bakılmaksızın biyopsi önerilmelidir. Menopozda kanama öyküsü olan hastaların %5-10’unda kanser teşhis edilmektedir, bu yüzden menopozda kanama öyküsü olan hastalardan da rahim ağzı ve rahim içinden mutlaka biyopsi alınmalıdır. İndirek tanı yöntemleri(muayene, ultrasonografi, MRG, vs…), ancak kitle oluştuğunda tanıya yardımcı olabilmektedir ve hücresel değişikliklerin olmadığını söyleyemez, dolayısı ile erken teşhis amaçlı riskli yaşlarda kanama öyküsü olan hastalarda kanser olmadığının ispatı gereklidir, bu da ancak biyopsi ve sonrasındaki patolojik inceleme ile yapılabilmektedir. Smear testi rahim ağzının değerlendirilmesinde kullanılır, rahim içi ve rahim ağzına ait kanalın değerlendirilmesi ancak biyopsi ile yapılmaktadır.
Tanıya göre tedaviniz hekiminiz tarafından planlanacaktır.
KAYNAKLAR
Johns Hopkins Jinekoloji ve Obstetri El Kitabı Üçüncü baskı