Tiroid hormonları fetal nörolojik gelişim, somatik büyüme ve kemik gelişiminde büyük öneme sahiptir. Gebelikte: iyot düzeyi normal olan gebelerde, serbest tiroid hormon düzeyleri düşer-tsh yükselir-tiroid volümü artar bu bir adaptasyondur. Fetoplasental gelişimde ( beyin-diğer organlar ve plasenta) tiroid hormonları önemlidir. Etkisi 5-6.haftada başlıyor o nedenle gebelikte ötiroid olabilmek önemlidir. İlk trimestirden itibaren fetal beynin nöronal migrasyon ve myelinizasyonu için maternal tiroid hormonları(t4 ve t3) ve dolayısıyla iyoda ihtiyaç vardır ve eklsikliğinde kalıcı beyin hasarı söz konusudur.
Hamilelikte yeterli iyot olduğunda tiroid hormonları için iki kaynak vardır. Birincisi maternal tiroid bezi, özellikle gebeliğin ilk yarısında çok önemlidir. Tiroid hormonları plasenta aracılığıyle fetusa aktarılır. İkincisi fetal tiroid bezi de 12-14.haftada gelişimini tamamlayarak tiroid hormonu üretmeye başlıyor ama 24.haftada pik yapıyor bu üretim. İyot, eser bir element olup t4(tiroksin) ve t3(tiriiodotironin)oluşumu için gereklidir. İyot: deniz ürünleri, deniz yosunu, et-süt-yumurta, yeşil yapraklı sebzeler ve iyotlu tuzda bulunur. İyotun eksikliği kadar fazlalığı da patolojilere neden olur. Gebelikte östrojen fazlalığı tiroksin bağlayan globulin artışına oda serbest tiroid hormonlarının sabit kalabilmesi için t4 ve t3 artışına neden olur. Artan hcg düzeyleri tsh stimulasyonuna neden olur böylece maternal st4ve st3 artar burdan plasentaya geçiş olur sadece t4 fetusa geçer. Gebede böbrek glomerüler filtrasyon arttığı için iyot atılımı artar o nedenle eksık ise replase edilmelidir. Fetal tiroid 10-12.haftada iyot biriktirmeye başlıyor ve fetal t4 sekresyonu 16-18.haftada başlıyor.
Gebelikte iyot ihtiyacı neden artar: 1- maternal ötiroidizmi sağlamak ve fetusa tirod hormon transferini gerçekleştirmek için maternal t4 yapımında %50 artış olur 2- ilerleyen gebelik haftalarında fetal tiroid bezinde tiroid hormon yapımı için anneden geçecek yetrli iyota ihtiyaç olduğu için
3-gebelikte artan renal gfr nedeniyle üriner iyot atılımının artması Tiroid bezindeki geniş iyot deposu gebelikte artan iyot ihtiyacına katkıda bulunur.sağlıklı erişkinde tiroid bezi 15-20mg iyot depolar buda tiroid hormon yapımını 80 günden fazla karşılar. Fakat ciddi iyot eksikliğinde tiroid depoları 1-2mg kadar düşer ve dietle alma ihtiyacı artar. İyodu yakalamak için tsh artar böylece tiroid bezinde hipertrofi ve hiperplazi olmakta buda gebede guatr oluşumu ve hipotiroidi ile sonuçlanır.
İyot eksikliğinin hafif, orta olması kısmen tolere edilebilirken ağır olması fetal beyin gelişimine etkilemektedir. İyot replasmanı endemik kretenizmi belirgin olarak azaltmış ve anne karnında iyot replasmanı olan çocukların IQ skorlarında 10-15 puanlık artış görülmüştür.
Gebe ve emzirenlerde normal iyot düzeyi ……150-250mcg/l
Hafif iyot eksikliği……………………………………………..<150mcg/l
Orta iyot eksikliği……………………………………………..<20-49mcg/l
Ciddi iyot eksikliği…………………………………………….<20mcg/l
Ciddi iyot eksikliği 2-3.tr de maternal hipotiroidiye yol açar. İyot replasmanı yapılmaz ise düşük riski, erken doğum riski ve yenidoğan mortalitesi artıyor.
Gebelik öncesi replasman gebelikte t4 azalmasını önleyebilir.
Günlük iyot ihtiyacı: üreme çagındaki kadınlarda… 150mcg/l
gebelikte-laktasyonda……………..250mcg/l
Hafif-orta iyot eksikliği + iyotlu tuz kullananlarda …..100mcg/l
+ iyotlu tuz kullanmayanlarda…200mcg/l
Ciddi iyot eksikliği varsa ve iyotlu tuz kullanmıyorsa …300mcg/l
Anlaşılacağı üzere iyotlu tuz kullanımı kilit noktadır.
Gebelik öncesi ve 1.tr de tsh ile tarama yapılmalı mı? 2 ayrı görüş var fakat sonuç olarak sadece riskli grubun taranması sonucuna varılmıştır.
Riskli grupta kimler var:::- geçmişinde tiroid fonksiyon bozukluğu olanlar veya cerrahisini geçirenler -guatrı olanlar -tiroid antikor pozitifliği özellikle tiroid peroksidaz otoantikorları(tpo) -klinik hipotiroidi semptom ve bulguları olanlar – tıp-1 dıabet olanlar -otoimmun hastalığı olanlar(vitiligo, adrenal yetmezlik, hipoparatiroidizm,perniöz anemi,sle,sjögren hst) – radyoterapi alanlar -morbid obezler -35yaş üzeri kadınlar -lityum kullanlar -infertilite varlığı – iyot eksikliğinin orta şiddetli olduğu bölgeler.
Eğer gebemiz iyot eksikliği olan bölgede yaşıyorsa rutin taramalıyız.
Tiroid referans aralıkları ülkelere ve trımestırlere göre belirlenmeli fakat bu ülkemizde pek mümkün olmadığından normal populasyonda 0,4-4mıu/l, 1.tr de 0,1-2,5mıu/l, 2.tr de 0,2-3mıu/l, 3.tr de 0,3-3mıu/l olarak kabul ediliyor.
hipotiroidi
Aşikar hipotiroidi %0,3-0,5 gebede, subklinik hipotiroidi ise %0,25-2,5 gebede görülüyor.
Aşikar hipotiroidi: tsh>10 mu/l veya artmış tsh ve düşük st4
Subklinik hipotiroidi:tsh<10mu/l ve artmış tsh +normal st4
Kabızlık, kilo kaybı, soğuk intoleransı,yorgunluk,en sık haşimato tiroidi görülür.
Aşikar hipotiroidi; preeklampsi-dekolman, pretrem doğum, düşük doğum ağırlığı, perinatal morbidite ve mortalitede artış, fetusta ve çocukta nörogelişimsel bozukluklara neden olur. Subklinik hipotiroidi gebelikte bu kadar kötü sonçlara neden olmamakla birlikte ötiroid olanlara göre preterm doğum, ablatio ve pprom riskini arttırıyorlar.
Subklinik hipotiroidide pozitif antitiroid peroxidase(tpo) varlığı daha kötü gebelik sonuçlarıyla ilgilidir. Levotiroksin kullanımıyla gebelikte fetal nöro-gelişimsel sonuçlar arasında literatürde konsensus olmamakla birlikte yine de öneriliyor.
1.tr de: tsh<2,5mu/l…..ek teste gerek yok
tsh>2,5mu/l….tpo ab bak ve pozitif ise tedavi için hekiminize başvurabilirsiniz.
tsh>4mu/l…..st4 bak
Tsh> 2,5-10 + n st4…….subklınık hipotiroidi
Tsh>2,5-10 + artmış st4……aşikar hipotiroidi
Tsh>10 ise st4 düzeylerine dikkate almadan aşikar hipotiroidi
Tedavide amacımız en kısa sürede ötiroidiyi sağlamaktır. Bizde Ege Kadın Doğum olarak gebelerimize tedavi etmekte ve gerekirse endokrinoloji’ye yönlendirmekteyiz.
hipotiroidinin tanısı gebelik öncesi konulmuşsa prekonsepsiyonel dönemde tsh 2,5 altında olacak şekilde tedavisi ayarlanmalıdır. Levotiroksin alımı fetal hipotiroidiyi önlemeyeceği bilinmelidir.
hipertiroidi Görece nadir %0,1-0,4 Aşikar hipertiroidi: düşük tsh + st3/st4 değerlerinin 1.tr göre yüksek olması veya tt37tt4 ün gebelik olmayan değerelerin 1,5 katı olması
Subklinik hipertiroidi: düşük tsh +st3/st4 1.tr göre n veya tt3/tt4 ün gebelik olmayan değerin 1,5 katının altında yükselmesi
Bulgular: taşikardi, sıcak basması, terleme, anksiyete, tremor, kilo kaybı, guatr, oftalmopatoloji.
Aşikar hipertiroidinin gebelik komplikasyonları: spontan abortus, prematür doğum, düşük doğum ağırlığı,missed abortus,preeklampsi,kalp yetmezliği.
hipertiroidi şüphesi varsa tsh bakılır….tsh<0,1mu/l ise st4 bakılır normal ise st3 bakılmalıdır.
Graves hastalığı( tüm gebeliklerde %0,1-1) veya hcg ye bağlı gebeliğin geçici tirotoksikozu (tüm gebeliklerin %1,3) en sık nedendir. Graves hastalığında guatr ve oftalmopatoloji daha sık olmakla birlikte tsh reseptör antibodıleri %95 pozitiftir.
Hcg ye bağlı gebeliğin tirotosikozu gestasyonel trofoblastık neoplazi ve hiperemezis gravidarumda ve çoğul gebeliklerde daha sık görülür. Bunlarda genellikle tedaviye gerek yoktur.
Graves hastalığı, toksik adenom, multinodüler guatr veya gtn sempyomatik ise tedavi edilmelidir.
Ege kadın doğum olarak fetal tirotoksikozu ön görmesi açısından graves hastalığı olan annelerin fetuslarında fetal kalp atımlarına ve büyümelerine dikkat etmekteyiz.
Medikal tedaviyi ılk trimestir dahil kullanabilmekteyiz.
⚠️ Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Kesin tanı ve tedavi için doktorunuza başvurunuz.