Gebelikte bulantı ve kusmaya çok sık rastlanır. Genellikle 8-12. gebelik haftalarında gözlenir, 14.haftaya doğru azalır ve kaybolur.
Bulantı ve kusmanın belki de anne adayı ve doğacak bebeğini yiyeceklerdeki zararlı maddelerden korumak için vücudun bir savunma mekanizması olarak düşünenler de mevcuttur.
Sabah bulantısı gebelerin yaklaşık %50’sinde gözlenir ve tolere edilebilir. Ancak sadece sabah değil gün boyu tekrarlayan ve anne adayının genel durumunu etkileyecek şekilde olan kusmalara hiperemezis gravidarum(gebelikte aşırı kusma) ismi verilir. Gebeliklerin %0.5-10’unda gözlenir.
Risk faktörleri:
- Daha önceki gebelikte aşırı kusma öyküsü
- Kilolu olma
- Çoğul gebelik
- Trofoblastik hastalık
- Nulliparite(ilk gebelik)
Anne adayının yaşı arttıkça kusma olasılığı azalır, yine benzer şekilde sigara içenlerde daha az gözlenir. Bu durumda aslında gebeliğe bağlı kusmanın sağlıklı plasentasyon yani bebek gelişimine bağlı ortaya çıktığı söylenebilir, çünkü sigara ve ilerleyen yaş plasentasyonu bozabilir.
Nedenleri:
- Hormonal: Gebelik hormonu yani HCG, yapı olarak tiroid uyarıcı hormona(TSH) benzer, bu yüzden ilerleyen haftalarda yükselen gebelik hormonu geçici bir hipertiroidizme neden olabilir. Bu durum da beyindeki bulantı merkezini içine alan alanın uyarılmasına sebep olarak gebelikte aşırı kusmaya neden olabilir.
- Yine benzer şekilde estrojen yani kadınlık hormonu da bulantı ve kusmaya neden olabilir. Doğum kontrol hapı bazı hastalarda benzer nedenle bulantı ve kusmaya neden olabilir.
- Gastrointestinal sistem hastalıkları: Önceki gastrit ya da ülser öyküsü ya da midede H.pylori isimli bir bakterinin üremesi de olası nedenler arasında olmakla birlikte kesin ilişki kanıtlanamamıştır.
- Psikolojik: Gebeliğe hazır olmama ve korkular
- Vestibüler ve koku
- Karaciğer fonksiyon bozukluğu
- Kan yağlarında değişiklikler
- Bulgular:
- Bütün gün boyunca kusma
- Tükrük salgısında artış
- Başdönmesi
- Uyku bozuklukları
- Koku hassasiyeti
- Depresyon
- Anksiyete
- Duygu durum değişiklikleri
- Konsantrasyon azalması
Bizlere başvuru nedenleri:
- Sıvı kaybı
- Kilo kaybı
- Ağız kuruluğu
- Hafif ateş
- Tansiyon düşüklüğü
Her kusan gebelikte aşırı kusma(hiperemezis gravidarum) tanısı almaz: Günde 3-4 kezden fazla kusma, ağırlığının %5’ini kaybetme, sıvı kaybı ve elektrolit değişiklikleri.
Tetkik:
- Tam idrar tetkiki: Keton ve dansite önemli. Eşlik eden enfeksiyon, tabloyu ağırlaştırabilir.
- Serum elektrolitleri: Düşük sodyum ve potasyum
- Karaciğer enzimlerinde artış
- Serbest T4, TSH(hipertiroidizm kusmaya neden olur)
- İdrar kültürü
- Tam kan sayımı(hematokrit artışı dehidratasyonu gösterebilir)
- Hepatit markerları
- Ultrasonografi(gebelik normal mi, mol gebelik şüphesi var mı, çoğul gebelik mi, üst karın ultrasonografisinde karaciğer, pankreas ve safra yolları temiz mi, appendisit bulgusu var mı)
Tedavi için önerilenler:
- Hastane koşullarında damar içi sıvı tedavisi
- Vitamin B takviyesi yapmak
- Ağızdan beslenmeyi bu sürede kesmek
- Diyet değişiklikleri(kuru katı gıda, 6 öğün beslenme, yağlı yiyecekleri kesme, soğuk içecekler yerine sıcak olanları tercih etme, demir tedavisini sonraya erteleme, yüksek proteinli beslenme)
- Doktorunuzun önerdiği ilaçlar
- Zencefil(günde 1gr zencefilin gebelik bulantısını azalttığı ve bebeğe zararlı olmadığı bilimsel olarak da gösterilmiştir.)
- Akupunktur
- Psikolojik destek
⚠️ Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Kesin tanı ve tedavi için doktorunuza başvurunuz.
KAYNAKLAR
1. UpToDate
2. ACOG. ACOG (American College of Obstetrics and Gynecology) Practice Bulletin: nausea and vomiting of pregnancy. Obstet Gynecol. 2004 Apr. 103(4):803-14.
3. Fell DB, Dodds L, Joseph KS, et al. Risk factors for hyperemesis gravidarum requiring hospital admission during pregnancy. Obstet Gynecol. 2006 Feb. 107(2 Pt 1):277-84.
4. Dodds L, Fell DB, Joseph KS, et al. Outcomes of pregnancies complicated by hyperemesis gravidarum. Obstet Gynecol. 2006 Feb. 107(2 Pt 1):285-92